Ma Trận Thị Trường Cây Giống

Ở Tây Nguyên, lâu nay Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư và Phát triển Nông - Lâm nghiệp Ea Kmat (thuộc Viện Khoa học Kỹ thuật Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên) được xem là cơ sở ươm và cung cấp giống các loại cây công nghiệp dài ngày có uy tín nhất (đáp ứng gần 50% nhu cầu cây giống cà phê cho các tỉnh Tây Nguyên).

Cụ thể năm 2012, Công ty ươm 2 tấn hạt giống cà phê (đủ trồng mới 2 ngàn ha cà phê), riêng tháng 6 vừa qua đã tiêu thụ được hơn 100 ngàn cây cà phê ghép, 100 ngàn cây cà phê thực sinh, 30 ngàn cây ca cao, hơn 30 ngàn cây hồ tiêu cùng hàng ngàn cây ăn trái khác.

Năm nay, do diện tích cà phê già cỗi cần tái canh trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên khá lớn, cộng thêm tình trạng phá rừng trồng cà phê nên nhu cầu giống cây cà phê đột ngột tăng cao. Do vậy, cây giống cà phê của Công ty Ea Kmat ươm, ghép đến đâu tiêu thụ hết đến đó. Thạc sĩ Trần Vinh - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết: Giống cây chủ lực lâu nay Công ty cung cấp cho nông dân và các doanh nghiệp trên địa bàn là cà phê. Ngoài ra, những năm gần đây do nhu cầu thị trường, nên Công ty cung cấp thêm một số cây trồng khác như ca cao, mac-ca, hồ tiêu và cây ăn trái…

Tuy nhiên, hiện nay đang có trên dưới 100 cơ sở, hộ cá thể trên địa bàn xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột nơi mà Viện Khoa học Kỹ thuật Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên và Công ty Ea Kmat đứng chân đều mang thương hiệu của Công ty Ea Kmat. Điều này làm không ít người dân lầm tưởng đó là giống cây trồng được cung cấp bởi Công ty Ea Kmat.

Trong khi đó, các cơ sở này khi bán cây giống đều không xuất hóa đơn, chứng từ nên khi phát hiện giống cây kém chất lượng thì người dân cũng khó trong việc đòi bồi thường. Ông Lê Văn Sơn, ở huyện Buôn Đôn, tỉnh Đak Lak tìm mua giống cà phê thay thế cho vườn cà phê già cỗi của mình cho biết: “Tôi tính mua vài trăm cây cà phê vối có chất lượng về trồng thay thế số cà phê đã già cỗi ở nhà nhưng đến đây thấy cơ sở nào cũng mang tên Ea Kmat, chẳng biết đâu là thật đâu là giả… chẳng may mua phải giống dởm thì biết kêu ai”.

Đại diện Sở Nông nghiệp và PTNT Đak Lak cho biết: Trước đó, Sở cùng các cơ quan chức năng đã tổ chức kiểm tra định kỳ để thẩm định chất lượng giống cây trồng của các doanh nghiệp, cơ sở ươm và cung cấp giống nhưng thực chất chỉ kiểm tra được những đơn vị có giấy phép như Công ty Ea Kmat. Còn các cơ sở ươm, bán giống không phép, giống kém chất lượng thì khi có đoàn kiểm tra chủ cơ sở đã “nhanh tay” tháo biển, đóng cửa, nên đoàn không thể làm gì được.

Theo tính toán, chi phí cho việc trồng, chăm sóc 1 ha cà phê từ khi trồng cho đến lúc thu hoạch lên đến hơn 100 triệu đồng. Vì vậy, trong trường hợp mua, trồng phải giống cây kém chất lượng thì thiệt hại sẽ rất lớn. Trước tình trạng trên, Viện đã nhiều lần khuyến cáo nông dân các tỉnh Tây Nguyên phải tìm hiểu kỹ trước khi mua giống, chọn những cơ sở cung cấp giống cây được cơ quan thẩm quyền cấp phép cũng như được Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận, cơ sở phải có vườn ươm, vườn chồi, có đội ngũ cán bộ kỹ thuật tư vấn…

Thiết nghĩ, để chấn chỉnh tình trạng này, các cơ quan chức năng cần tổ chức kiểm tra đột xuất, phát hiện, xử lý nghiêm khắc những cơ sở ươm, bán cây giống trái phép. Mặt khác, phía nông dân và các doanh nghiệp cũng cần phải xem xét, lựa chọn kỹ lưỡng khi mua giống cây trồng dài ngày, tránh ”tiền mất tật mang”.